Złote wieki Bizancjum. Cesarstwo jak Feniks z popiołów

26 lipca 811. Siły cesarstwa ponoszą druzgocącą klęskę w bitwie z Bułgarami pod Pliską. Ta porażka to tylko "wypadek przy pracy". Przez całe stulecia bizantyjskie armie dominowały na polach bitew.

W ciągu tysiąca lat istnienia cesarstwo bizantyjskie prawie nieustannie musiało walczyć w obronie swoich rozległych granic. Państwo sięgające w pewnym momencie od Egiptu po Dunaj i od Hiszpanii po Syrię cały czas narażone było na ataki sąsiadów, chciwych łupów i zdobyczy terytorialnych.

I tak Bizancjum w ciągu wieków zmagało się m.in. z Persami, Arabami, Turkami, Bułgarami, Awarami, Rusinami, a wreszcie krzyżowcami z Zachodu. Od liczebności i sprawności armii, a także umiejętności jej dowódców, zależało bezpieczeństwo państwa.

„Przez całe dzieje imperium fundamentalne znaczenie miały dla niego kwestie militarne, nic dziwnego więc, że na wojsko i pokrewne sprawy przeznaczano nader pokaźną część rocznych dochodów państwa” - pisze prof. John Haldon, znawca dziejów wschodniego cesarstwa z Uniwersytetu Princeton, autor książki „Wojny Bizancjum. Strategia, taktyka, kampanie”.

Raz na wozie, raz pod wozem

Bizantyjska wojskowość przeżywała wzloty i upadki. Okresy, gdy armia cesarza z Konstantynopola budziła paniczny strach wśród wrogów, przeplatały się z czasami klęsk ponoszonych jedna za drugą. Przez dziesięciolecia wschodniorzymskie siły zbrojne imponowały wyszkoleniem, dyscypliną i wysokim morale. Potem zaś następował okres spadku ich wojskowych umiejętności i osłabienia ducha walki, skutkujący przegrywanymi w fatalnym nieraz stylu bitwami i utratą kolejnych ziem.

Jak jednak pisze prof. Haldon, przez wieki Bizancjum wykazywało umiejętność odtwarzania politycznej i militarnej siły, a następnie odzyskiwania utraconych terytoriów i poskramiania przeciwników. Służyły temu w równiej mierze armia oraz sprawnie prowadzona dyplomacja.