Dwudziestolecie międzywojenne. Kresowe wyspy nowoczesności

Dwudziestolecie międzywojenne. Po odzyskaniu niepodległości przystąpiono do odbudowy i modernizacji wschodnich terenów. Dzięki energii i inicjatywie przedsiębiorców pojawiły się sukcesy.

Zdobyte w wojnach 1918-1921 wschodnie tereny II Rzeczypospolitej rzeczywiście należały do najbiedniejszych i najmniej rozwiniętych części młodego kraju.

Tak się złożyło, że gospodarczy rozwój Galicji Wschodniej, Wołynia, Polesia i Wileńszczyzny nigdy nie był priorytetem dla władz zaborczych, więc Polska odziedziczyła te obszary z całym bagażem ich materialnej biedy i cywilizacyjnego zacofania. Doszły do tego zniszczenia poczynione podczas wojen.

Szczątki i gruzy

- Na Kresach zastaliśmy gruzy. Skalę tego widzimy na przykładzie Brześcia nad Bugiem. 80 proc. miasta było zniszczone. Z 3600 domów aż 2500 leżało w gruzach. Miasto przypominało Warszawę w 1945 r. - mówi Agnieszka Rybak, współautorka wraz z Anną Smółką książki „Wieża Eiffla nad Piną. Kresowe marzenia II RP”.

Przed polskimi władzami stanęło więc zadanie zapewnienia obywatelom podstawowych warunków do życia i odbudowania kraju. Tyle że ani jedno, ani drugie nie było proste. Władze najpierw zajęte były tworzeniem państwa oraz walką o jego przetrwanie i granice, potem zaś zmagały się z permanentnym brakiem funduszy. Dlatego też ciężar odbudowy zepchnęło na obywateli.

I tak pierwsze zdanie rozporządzenia Ministerstwa Robót Publicznych wydanego w marcu 1920 r. brzmiało: „Odbudowę zniszczonych budynków przeprowadzają w zasadzie poszkodowani sami przy pomocy i kontroli ze strony państwa”… - Trzeba jednak powiedzieć, że państwo przyznawało ulgi i środki na odbudowę dla ludzi, którzy podejmowali taki trud. Choć potrzebna była oddolna inicjatywa - zaznacza Agnieszka Rybak.